Krumping met Tommy the Clown

Zaterdagavond, een gymzaal in Culver City, Los Angeles. Snoeiharde hiphop dreunt uit de versterkers. De ruimte is tot de nok toe vol. Acht-, negenhonderd jongeren zijn er, uniform gekleed in wijde spijkerbroeken en t-shirts tot op hun knieën.

Tegen de muren houden gewapende bodyguards de boel in de gaten, maar niemand lijkt zich van hun aanwezigheid bewust. Ieders ogen zijn gericht op de boksring waarin twee jongens, onderuitgezakt in kuipstoeltjes aan weerszijden, elkaar minachtende blikken toewerpen.

Is dit dansen? Zijn tong hangt uit zijn mond. Zijn torso schokt en trilt. Hij smijt zijn ledematen alle kanten op.

Op een teken staat een van de jongens langzaam op. Met slepende voeten loopt hij op zijn tegenstander af. Vlak voor zijn neus, zijn blik op die van zijn tegenstander gehaakt, begint hij te dansen. Tenminste… is dit dansen? Zijn tong hangt uit zijn mond. Zijn torso schokt en trilt. Hij smijt zijn ledematen alle kanten op. Trekt zijn t-shirt over zijn hoofd en scheurt het kapot.

Een minuut of twee is hij bezig. Dan maakt hij plotseling een triomfantelijke buiging naar het publiek, werpt zijn tegenstander een laatste vernietigende blik toe en zijgt weer neer op zijn kuipstoeltje, om even later onderkoeld toe te zien hoe zijn tegenstander hem dezelfde behandeling geeft.

Na afloop stapt er een clown met een witgeplamuurd gezicht en een pruik in alle kleuren van de regenboog de ring in. Wie was beter, roept hij over de muziek heen, de danser rechts of de danser links? ‘Make some noise!’ Degene die het hardste applaus krijgt, heeft gewonnen.

Tommy the Clown
De avond heet Battlezone, de dansstijl heet clowning of krumping. Missy Elliott (‘I’m really hot’) en de Black Eyed Peas (‘Hey Mama’) gebruikten het in hun videoclips, David LaChapelle maakte er een documentaire over: ‘Rize’. De fotograaf/choreograaf werd op de dansstijl attent gemaakt tijdens de opnames van Cristina Aguilera’s videoclip ‘Dirrty’. Backstage, zag hij, bewogen zijn achtergronddansers heel anders dan voor de camera. Hij volgde hen met een cameraploeg en stuitte op de ghetto celebrity naar wie de dansstijl genoemd is: Tommy the Clown.

Tommy the Clown

Thomas Johnson heet hij voluit. Een teddybeer-achtige verschijning die alles tegelijk doet: een interview geven, een microfoon testen, telefoontjes beantwoorden, overleggen met zijn manager. De Battlezone is zijn geesteskind; hij houdt de touwtjes strak in handen.

Tommy’s leven klinkt als een typisch bad guy gone good–verhaal. In een ver verleden was hij drugsdealer.

Tommy’s leven klinkt als een typisch bad guy gone good–verhaal. In een ver verleden was hij drugsdealer. ‘Ik zat vijf jaar in de gevangenis. Toen ik daar uitkwam, in 1992, was het moeilijk om een gewone baan te vinden. Een vriendin vroeg of ik op een verjaarspartijtje van haar kinderen wilde optreden als clown. Zo is het begonnen.’

De act was een succes. Tommy nam jonge clowns in dienst en reed in een busje met ballonnen en bassende versterkers door de stad. Kinderpartijtjes met Tommy & the Hip-Hop Clowns groeiden uit tot straatfeesten, jong en oud kwam in beweging.

In een paar jaar tijd waren er tientallen concurrerende clowngroepen ontstaan en had zich een variant op clowning ontwikkeld: krumping. Het verschil? ‘Clowning is er om kinderen te laten lachen; in krumping kunnen we onze boosheid kwijt,’ zegt een van de dansers. Behalve in de Battlezone gebeurt krumpen in spontane krump sessions op straat, vergelijkbaar met de breakdance-battles in het New York van eind jaren zeventig.

Maar getting krumped is meer dan een wedstrijdje wie het langst op zijn hoofd kan tollen. In Rize wordt de link gelegd met Afrikaanse krijgersrituelen en met het dansen in zwarte evangelische kerken. De spirituele ondertoon is onmiskenbaar: de dansers lijken met hun agressieve, razendsnelle bewegingen geesten te willen uitdrijven.

De palmbomen wuiven even fier boven het verkeer uit. Pas als je beter kijkt, valt je op hoe slecht de huizen onderhouden zijn

In zekere zin doen ze dat ook. Jongeren in dit gedeelte van Los Angeles groeien op in een voortdurende gevarenzone. Al zou je dat niet zeggen als je er op klaarlichte dag doorheen rijdt. De straten zijn even ruimtelijk als in Hollywood, aan het andere eind van de stad. De palmbomen wuiven even fier boven het verkeer uit. Pas als je beter kijkt, valt je op hoe slecht de huizen onderhouden zijn, hoe weinig bedrijven en winkels zich in deze buurt hebben gevestigd – en hoe veel drankwinkels. De bewoners zijn zwart of latino, blanken wonen hier niet.

De raciale en economische segregatie van LA begon met rassenwetgeving in het begin van de twintigste eeuw, werd versterkt door een infrastructuur met snelwegen en slecht openbaar vervoer en in stand gehouden door rellen in 1965 en 1992. Ondernemers trokken uit de buurt weg en namen hun kapitaal en hun banen mee.

Met de waarde van huizen daalde de kwaliteit van het onderwijs, dat primair wordt gefinancierd door de onroerend goedbelasting. Overvolle klaslokalen, onderbetaalde leraren: het percentage drop outs is hoog. En waar moeten kinderen na school naartoe? ‘In betere buurten kunnen kinderen naar ballet- en muzieklessen,’ zegt een van de dansers in de film. ‘Wij kunnen voetballen, maar niet elk kind houdt van sport.’

Gangs bieden een alternatieve gezinsstructuur voor kinderen uit een gebroken gezin.

Op straat heersen de gangs, die nieuwe leden recruteren vanaf een jaar of tien. Ze bieden een alternatieve gezinsstructuur voor kinderen uit een gebroken gezin. Dat zijn er veel. Sommige vaders hebben hun kind nooit gekend, andere zitten in de gevangenis, weer andere zijn gesneuveld in het ganggeweld. et In dit klimaat is een clown met een bontgekleurde pruik een welkome afwisseling.

‘Toen ik met dansen begon, was het puur entertainment,’ zegt Tommy. ‘Gaandeweg realiseerde ik me dat dit een manier was om levens te redden. Elke avond dat een kind aan het dansen is, wordt het niet doodgeschoten in een drive-by shooting.’ En elke keer dat ‘beef’ dansend wordt beslecht, is een mogelijk bloedbad voorkomen. Een vernedering voor een groot publiek snoert de grootste ruziezoeker de mond.

Clown Academy
Tommy richtte een Clown Academy op. De beste leerlingen selecteerde hij voor Tommy & the Hip-Hop Clowns. Hij werd een vaderfiguur voor hen, een strenge. ‘Als ik merk dat een van mijn dansers in een gang zit, ligt hij eruit. Als ik merk dat hij zijn huiswerk niet doet ook. Alleen met clowning kom je er niet. Wat als je je been breekt? Je moet zorgen dat je een opleiding hebt.’

Doordeweeks wordt er geoefend. In het weekend zijn er de verjaarspartijtjes, soms zes op een dag. En op zondagmorgen neemt hij ze mee naar de kerk waar hij een born again christian werd. De pastoor ziet hem graag komen: Tommy is persoonlijk verantwoordelijk voor 65 geredde zieltjes.

Gangsta rap is niet Tommy’s stijl. ‘Ik geloof in de positieve kracht van muziek.’ Van 50 Cents ‘In Da Club’ (‘It’s your birthday / We gon’ party like it’s yo birthday’) maakt hij dankbaar gebruik op verjaarspartijtjes, maar dat doet hij ‘alleen naar voor de beat. Het gevloek haal ik eruit.’

‘Ik voelde me als een klein kind in Disneyland,’ zegt Lil Tommy, een danser uit de film

De film Rize benadrukt die feel good-boodschap. Herrijs, zegt de titel, in welke omstandigheden je ook bent opgegroeid. Dat viel in goede aarde bij de media. Sinds de film in première ging, zijn Tommy en zijn Hip-Hop Clowns te gast geweest bij de Tonight Show, bij Jay Leno, op filmfestivals in New York en Londen. De meesten waren nog nooit buiten Los Angeles geweest. Toen ze een week dansles mochten geven in Taipei, werden ze behandeld als sterren. ‘Meisjes vroegen om onze handtekeningen, wilden onze bezwete t-shirts hebben. Ik voelde me als een klein kind in Disneyland,’ zegt Lil Tommy, een andere danser uit de film. Maar het fijnste was wel dat ze in hotels logeerden waar ze rustig konden slapen. ‘In de ‘hood slaap je nooit diep. Je kunt elk moment wakker schrikken van sirenes, inbrekers, een kogel door het raam.’

De keerzijde van alle aandacht is het einde van de underground status. Zo ging dat ook met breakdancing. Het begon met gangleden uit de South Bronx, het eindigde in reclames van Mc Donald’s en op de inauguratie van Ronald Reagan. Daarna verdween het geheel uit beeld. In ‘Rize’ benadrukken clowns en krumpers dat zij geen klonen van de vercommercialiseerde hiphop willen worden. ‘Dit is geen trend, ik herhaal, dit is geen trend,’ zegt Dragon, een van de dansers in de film. ‘Dit is ons geloof.’

De keerzijde van alle aandacht is het einde van de underground status. Zo ging dat ook met breakdancing.

Tommy zelf houdt zich niet zo bezig met dat soort vragen. ‘Ik maak me zorgen over de dingen waarover ik me zorgen moet maken,’ zegt hij. Natuurlijk zou ook hij graag naar een betere buurt verhuizen, ‘ergens waar ik rust vind, waar ik zeker weet dat mijn zaken lopen zoals ze moeten lopen.’ En ja, met zijn huidige bekendheid zou hij best meer kunnen vragen voor zijn verjaarsact dan de paar honderd dollar die hij nu rekent. Maar welk gezin in South Central zou hem dan nog kunnen betalen? Liever blijft hij zijn Battlezones organiseren, eens per maand hier in Culver City, een relatief welvarende buurt aan de westkant van de stad.

Na de jongens nemen twee kleine meisjes het tegen elkaar op in de boksring. Daarna twee dikke Samoanen, die schaamteloos hun buiken in de strijd werpen. Twee jongens met glimmende sixpacks, onder luid gekrijs van het vrouwelijk publiek. De een maakt een salto achteruit. De ander antwoordt met een flikflak. De een doet of hij onder stroom staat. De ander doet of hij doodvalt.

Rond middernacht is de Battlezone afgelopen en loopt de zaal leeg. De stemming is opgetogen, iedereen blijft op straat hangen om na te praten. Na een tijdje komt er een politieauto met zwaailichten langs, die de mensen aanspoort naar huis te gaan. Langzaam gaat de menigte uiteen.

Later wordt bekend dat er die avond, toen de politie weg was, een auto met gangleden is langsgereden. Ze vuurden een paar kogels af. Gewoon in de lucht, als bangmakerij. Er is niemand geraakt.